Direct naar artikelinhoud

Het Kodakmoment

Met een kodakmoment werd altijd bedoeld: een fotogeniek moment, een gebeurtenis die voor de eeuwigheid vastgelegd diende te worden - naar de firma Eastman Kodak die aan de wieg stond van de democratisering van de fotocamera (You press the button, we do the rest, 1888).

Column Sheila Sitalsing
Beeld ap

Met een kodakmoment wordt tegenwoordig bedoeld: dat moment waarop een bedrijf een bepalende ontwikkeling in de bedrijfstak mist, plotsklaps hopeloos achter blijkt te lopen en niemand meer bereid vindt om geld in de onderneming te steken - naar de firma Eastman Kodak die op een dag ruw gewekt werd uit een diepe winterslaap en dacht: huh, iedereen maakt foto's met zijn mobieltjes en niemand laat meer een foto afdrukken op fotopapier.

Sinds het woord 'disruptie' in zwang is geraakt (bij voorkeur in de poëtische zinnen die je veel op BNR Nieuwsradio kunt horen, zoals 'Digitale disruptie is een accelerator voor innovatie') wordt het ene kodakmomentje na het andere afgekondigd voor oude industrieën die volgens de disruptie-experts op hun dood afstevenen.

Met een kodakmoment wordt tegenwoordig bedoeld: dat moment waarop een bedrijf een bepalende ontwikkeling in de bedrijfstak mist, plotsklaps hopeloos achter blijkt te lopen.

Afgelopen zaterdag kreeg de olie-industrie in de Volkskrant haar kodakmoment aangezegd. De olie-industrie van Shell, onze Shell. Lange tijd het misschien wel machtigste bedrijf van Nederland en van de wereld, heerser over een rijk waar de zon nooit ondergaat, koning van de beurs, dealer van de energieverslaafden, steevast in de toptien van bedrijven van favoriete werkgevers. Het bedrijf dat met zijn toekomstscenario's altijd decennia verder kijkt dan politici, dat met zijn machtige aanwezigheid in de ellendigste dictaturen meer invloed heeft op de lokale despoten dan bataljons diplomaten.

Niet lang meer, zei afgelopen zaterdag Mark Campanale, financieel analist van Carbon Tracker. Hij herhaalde het verhaal van de niet-exploiteerbare voorraden: in de grond zitten olie en steenkool die daar zullen moeten blijven, wegens afspraken over minder CO2-uitstoot, of omdat het rap goedkoper zal worden om groene energie op te wekken. Daar sta je dan, als Shell, met je olievelden die onaangeraakt zullen blijven, waar straks klaprozen zullen bloeien. Campanale is ook aanhanger van het verhaal van de koolstofzeepbel: de prijs van fossiele brandstoffen zal instorten doordat de industrie haar investeringen niet langer zal kunnen terugverdienen. Zoals dat weleens gebeurt met vastgoed, of met aandelen van dotcombedrijfjes, en zoals ongetwijfeld binnen afzienbare tijd gaat gebeuren met de aandelen in 'disruptieve' ondernemingen, wanneer daar de nieuwigheid af is, imitatoren de markt overspoelen en een jong meisje in een garage met een scheikundedoos iets nieuws en disruptiefs verzint.

Daar sta je dan, als Shell, met je olievelden die onaangeraakt zullen blijven, waar straks klaprozen zullen bloeien.

Kijk maar, zegt Campanale, naar de lage olieprijs - dat is beslist deels het koolstofzeepbeleffect.

Nu is Carbon Tracker in het leven geroepen om dit verhaal te verkondigen en om beleggers uit beleggingen in fossiele energiebedrijven te praten, dus zo opzienbarend is het niet dat Campanale als een handelsreiziger met dit verhaal van stad naar stad en van land naar land trekt.

Bij Shell geloven ze er (verrassing!) niets van. Bij het Internationaal Energieagentschap ook niet. De interviewer van de Volkskrant was ook niet helemáál overtuigd: Shell verkoopt juist steeds meer vliegtuigbrandstof omdat er dankzij de stijgende welvaart meer wordt gevlogen. Bovendien, zei de interviewer er valsig achteraan, voorspelde Campanales baas bij Carbon Tracker twee jaar geleden nog dat de olieprijs in 2015 juist astronomisch hoog zou zijn en paniek zou veroorzaken.

Voorspellen blijft moeilijk.


Ontvang elke dag de Volkskrant Avond Nieuwsbrief in uw mailbox, met het nieuws van vandaag, tv-tips voor vanavond, en alvast zes artikelen uit de krant van morgen. Schrijf u hier in.