Opinie: ‘De bijstand stoppen van psychiatrisch patiënten, wie bedenkt dat?’
Als je gedwongen wordt opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis, kan de bijstand meteen gestopt worden. Dit staat in de Participatiewet – een wet die hetzelfde werkt als bij detentie. Is hier door de politiek wel over nagedacht, vragen Amsterdamse psychiaters zich af.
De groep psychiatrische patiënten staat al niet bekend als vermogend, naast dat het voor hen ook een grotere opgave is om alle formaliteiten adequaat af te handelen. Ze moeten dan, als ze zijn opgesloten, zelf een bijzondere bijstand aanvragen. Hoe doe je dat, als je helemaal in de war bent en niet bij je papieren kunt omdat je in de kliniek zit?
Een gedwongen opname kan enkele dagen, weken of maanden duren. Zelfs als het patiënten lukt om de bijzondere bijstand aan te vragen, krijgt de gemeente zes tot acht weken om deze toe te kennen. Hoe betalen ze intussen de huur, hun zorgverzekering? En hoe lang duurt het voordat hun normale bijstand weer wordt herstart, nadat ze uit de kliniek zijn ontslagen?
Daarnaast is het principieel onjuist. Deze mensen zijn ziek en moeten een medische behandeling ondergaan. Omdat zij geen besef hebben van hoe ziek ze zijn, worden ze gedwongen opgenomen, maar het is en blijft een medische behandeling.
Deze regeling, het stopzetten van de bijstandsuitkering bij opname, geldt niet voor even zieke vrijwillig opgenomen psychiatrische patiënten en mensen die met een medische aandoening in een algemeen ziekenhuis worden opgenomen. Is dat geen discriminatie van ernstig zieke psychiatrisch patiënten bij wie het ziektebesef ontbreekt? Een gedwongen opname op dezelfde wijze behandelen als detentie, werkt dit stigmatisering niet in de hand?
Een ander mogelijk bijeffect is dat patiënten hulp zullen gaan mijden omdat ze bang zijn dat dit kan leiden tot stoppen van hun uitkering.
Kortom: het is een wet waar niet goed over nagedacht is. Niet over de praktische bezwaren, niet over de extra kosten die eraan verbonden zijn en niet over de discriminerende en stigmatiserende effecten ervan.
Wij roepen de gemeente Amsterdam daarom op om lid 1 van artikel 13 uit de Participatiewet niet onverkort uit te voeren. En we vragen haar om te overleggen met de GGZ-instellingen hoe dit al dan niet vorm te geven, zodat onze kwetsbare patiënten na een gedwongen opname en de behandeling niet met extra schulden naar huis terugkeren.
Anne-Marie van Dam, Heleen Schaffels en Erik Sikkens (allen psychiaters), Amsterdam