Bij de meeste mensen valt hij deze maand op de mat: de rekening voor de waterschapsbelasting. Droge voeten zijn immers niet gratis, maar niet iedereen betaalt hetzelfde. Zo zijn Groningers en Friezen met een koopwoning veel duurder uit dan mensen uit het zuiden van het land, blijkt uit onderzoek van RTL Z. Het allerduurst is de regio rond Den Haag.
Dat de belastingen in het noorden van het land hoger liggen heeft onder andere te maken met de slappe, natte bodem daar en het feit dat er weinig mensen wonen.
De kosten om het laaggelegen land droog te houden zijn hoog en moeten door een relatief kleine groep mensen worden opgehoest. In het westen, ook laaggelegen, wonen veel mensen, waardoor de belastingdruk lager is.
Slappe grond, hoge lasten
"Er moet in het noorden bij wijze van spreken constant water worden uitgemalen om het land droog te houden", legt Wijnand Dekking, beleidsadviseur bij de Unie van Waterschappen uit. Daarnaast moeten vanwege de slappe bodem alle gemalen, zuiveringsinstallaties en leidingen op heipalen gebouwd worden. Een kostbare aangelegenheid die in het zuiden en oosten van Nederland niet nodig is, omdat de zandgrond daar veel stabieler is.
In de hoger gelegen provincies, waar vrijwel geen polders zijn, hoeft er ook nauwelijks drooggemalen te worden. De rivieren voeren het water vrij gemakkelijk af. "Het water vindt bij wijze van spreken vanzelf zijn weg."
Wat niet wegneemt dat er in Limburg, Brabant en Gelderland ook kosten voor het waterschap nodig zijn. Ook daar zijn dijken belangrijk om overstromingen van rivieren te voorkomen. Toch is het verschil tussen Groningen (417 euro) en Zuidoost-Brabant (242 euro) fors.
Verschillende soorten waterschapsbelasting
Watersysteemheffing: Dit is de belasting die je betaalt voor droge voeten. Deze heffing wordt onder meer gebruikt om de dijken te onderhouden en het grondwaterpeil te regelen.
Ieder huishouden, ongeacht of je huurt of koopt, betaalt de zogenoemde ingezeteneheffing. Het maakt niet uit hoe groot een huishouden is. Wie een koophuis heeft, betaalt ook de 'heffing gebouwd'. Eigenaren van onbebouwde grond betalen en natuurterreinen betalen hier ook aan mee.
Zuiveringsheffing: Dit is de belasting die je betaalt voor schoon water. Rioolwater wordt in zuiveringsinstallaties weer schoongemaakt en vervolgens geloosd in de natuur. Wie is aangesloten op het riool, zowel huurder als koper, betaalt deze heffing. Alleenstaanden betalen alleen voor zichzelf. Wie met twee of meer woont, betaalt altijd voor drie personen.
Verontreinigingsheffing: Dit is hetzelfde als de zuiveringsheffing, maar dan voor mensen die niet op het riool zijn aangesloten. De belasting is even hoog als de zuiveringsheffing.
Verschil huurders en woningbezitters
Mensen die huren betalen minder waterschapsbelasting dan woningeigenaren. Woningeigenaren betalen een extra bedrag: een percentage van de WOZ-waarde van hun woning. Dat percentage is in ieder waterschap anders.
Huurders in het westen van het land betalen relatief veel. Opvallend is dat noordelijke huurders, in tegenstelling tot woningbezitters, niet de hoofdprijs betalen voor droge voeten en schoon water. Opnieuw spant de regio rond Den Haag de kroon. Huurders betalen daar ruim twee keer meer dan huurders uit het zuidoosten van Nederland.
Den Haag: duur verstedelijkt gebied
Het kleine waterschap in de regio Den Haag heet Delfland. Dat Delfland de hoogste waterschapsbelasting (467 euro voor een gezin met koopwoning, 217 euro voor alleenwonende huurders) kent heeft meerdere redenen. Te beginnen met het feit dat het een zeer verstedelijkt waterschap is, met steden als Den Haag, Delft en een deel van Zoetermeer.
"Hierdoor is er veel verhard oppervlak, waar het water snel vanaf loopt en er is bovendien weinig ruimte voor waterberging", legt Dekking uit. Door klimaatverandering, met extremere buien als gevolg, zal dit in de toekomst een steeds groter probleem worden in steden. Investeringen zijn nodig om de voeten droog te houden en dat kost geld.
Tel daarbij op dat Delfland, dat aan zee ligt, wordt beschermd door grote waterkeringen en dat de bodem slap is. Ook moet niet vergeten worden dat veel mensen zorgen voor veel afvalwater, dat gezuiverd moet worden in zuiveringsinstallaties die weer op dure grond staan. Allemaal zaken waar ze in het goedkope zuidoosten minder last van hebben.
Is de hoogte van de belasting afhankelijk van de politieke kleur?
Tijdens de waterschapsverkiezingen kiezen we wie plaats mag nemen in het algemeen bestuur van een waterschap. Niet alleen landelijke partijen, zoals het CDA, de VVD, de PvdA en de kleinere christelijke partijen, proberen een plekje in het bestuur te krijgen. Ook lokale waterschapspartijen en het landelijke Water Natuurlijk (D66 en GroenLinks zijn hieraan gelieerd) doen in de meeste waterschappen mee.
Het algemeen bestuur bestaat niet alleen uit mensen die worden gekozen door burgers. Er zijn ook stoelen gereserveerd voor bestuurders gekozen door boeren, natuurbeheerders en het bedrijfsleven.
Op dit moment is het CDA of Water Natuurlijk in de meeste waterschappen de grootste partij. Opvallend is dat Water Natuurlijk zowel het grootst is in de dure noordelijke waterschappen als in het goedkoopste waterschap De Dommel, in Zuidoost-Brabant.
Het lijkt er dus niet op dat de hoogte van de waterschapsbelasting sterk afhankelijk is van de politieke samenstelling van een bestuur.
Er valt wel iets te kiezen
De waterschappen zijn minder politiek dan alle andere verkiezingen. "Gelukkig maar, want je wil hier juist geen waan van de dag, maar een duidelijke langetermijnvisie. Maar er valt wel degelijk iets te kiezen", vertelde hoogleraar waterrecht Marleen van Rijswick van de Universiteit Utrecht eerder aan RTL Nieuws.
"Je hebt partijen die alles zo efficiënt en goedkoop mogelijk willen doen. Zij willen de belastingen laag houden. Andere partijen willen dat de waterschappen zich profileren met technische hoogstandjes. En dan heb je nog partijen die meer aandacht willen voor bijvoorbeeld de natuur, landbouw of noem maar op."
