Het kaf en het koren

Programma van 10:00 tot 17:00 inclusief koffie/thee en lunch

door Paul Wouters, Maarten Doorman, Jean-Paul van Bendegem en Johan Braeckman

4 voorstellingen over de grens tussen zin en onzin, kunst en kitsch, echt of nep

Geloofwaardigheid is een issue geworden dezer dagen. We zien in sociale media een proliferatie van complottheorieën, gezondheidsclaims, verrassende wetenschappelijke bevindingen, nepnieuws, zelfbenoemde experts in van alles en nog wat.

Vier bevlogen filosofen nemen het publiek in theater Branoul mee op excursie, telkens van 10:00 tot 17:00 uur. Gevarieerde en uitdagende programma’s, waarbij de toehoorders deelnemers zijn, ter leering ende vermaeck!

De sprekers zijn gerenommeerde filosofen die kritisch, creatief en praktisch in hun vak staan. Ze reflecteren met het publiek op wat ons in deze tijd bezighoudt en stellen daarvan de waarde en de waarheid in vraag. Het zijn geen vrijblijvende beschouwingen. Het zijn trouwens niet slechts beschouwingen: we bevinden ons niet toevallig in een theater, men belééft ook wat. Meerdere zintuigen worden bespeeld, diverse interactievormen gehanteerd. De theatermakers van Branoul ondersteunen de sprekers ter bevordering van dramaturgische kwaliteit.

In november 2018 hadden we een pilot in Branoul: Dan máák je maar zin! met Paul Wouters. Die dag werd door de deelnemers toen zeer positief gewaardeerd. In de nu voorgestelde cyclus staat deze voorstelling als reprise op nummer 1. Het publiek neemt van de dag veel inspiratie en informatie mee. De ‘onderdompeling’ van deze flinke excursie met één gids blijkt uitstekend te werken.

Programma in grote lijnen:

zaterdag 17 oktober
Maarten Doorman over wat kunst eigenlijk is (en wat niet)

zondag 15 november
Jean-Paul van Bendegem over zin van en in de wiskunde

zaterdag 5 december
Johan Braeckman over pseudowetenschap, bijgeloof en andere vormen van irrationalisme

zondag 17 januari
Paul Wouters met ‘Dan máák je maar zin!’

Tickets
€69,- per programma (inclusief koffie/thee en lunch)
€250,- voor de gehele reeks (€26,- korting)

zaterdag 17 oktober

Wat kunst eigenlijk is (en wat niet)

Maarten Doorman

De vraag wat kunst is, is sinds Marcel Duchamp een urinoir (met een andere naam) signeerde en tentoonstelde, niet meer van de agenda geweest. Daarmee werd kunst conceptueel en was er werk aan de winkel voor filosofen. Op deze dag zal filosoof Maarten Doorman een aantal onderwerpen behandelen. Wat betekent het dat kunst conceptueel is geworden, is daarmee vooruitgang onmogelijk geworden, zoals de Amerikaanse filosoof Arthur Danto beweerde? Is dat de reden voor het afscheid van de avantgarde?

Onderwerpen die verder aan bod komen: natuur en (beeldende) kunst n.a.v. het concept ‘landschap’, romantiek en de onvermijdelijke romantische clichés in de kunst (genie, originaliteit, authenticiteit, expressie), waarom kunst ‘waarachtig’ moet zijn, het verlangen naar relevantie / engagement en het belang van ambiguïteit in de kunst sinds de romantiek. Behalve beeldende kunst komt ook literatuur ter sprake (poëzie), en muziek (met een uitstapje naar Woodstock).

Maarten Doorman is filosoof en schrijver van o.m. Dichtbij en verweg. Opstellen over kunst, filosofie en literatuur (2018). Hij doceert filosofie aan de Universiteit van Maastricht en is bijzonder hoogleraar Historische cultuur van Duitsland aan de VU.

Zie verder www.maartendoorman.nl

zondag 15 november

De zin van en in de wiskunde

Jean-Paul van Bendegem

Al te vaak wordt wiskunde gelijkgesteld met tellen, rekenen en meten. Maar ze is zo veel meer: wiskunde zoekt naar patronen en structuren zowel in de abstracte als in de concrete alledaagse wereld. In drie stappen bieden we een verkenning van deze wondere wereld, waarin het bewijs een belangrijke rol speelt en onze intuïtie ons vaak weet te misleiden.

Met stap 1 onderwerpen we de menselijke intuïtie aan diverse beproevingen: onverklaarbare kaarttrucs, drie deuren in een quiz en verwante vraagstukken en zo meer. Waarom slaan we de bal zo vaak mis? Wat zegt de cognitieve psychologie? En wat zegt de filosoof hierover?

Met stap 2 komen we in het wiskundig bewijs terecht: wat is dat eigenlijk? Kunnen we met elkaar een bewijs maken? (Jazeker, we gaan het doen.)

Ten slotte zal stap 3 ons in de gevangenis doen belanden, met het dilemma van de gevangenen en andere leerzame onderwerpen rond het thema samenwerken. Bij acceptabel weer leren we op het Lange Voorhout iets over zwermgedrag, door het zelf te vertonen.

Jean Paul Van Bendegem is filosoof en wiskundige, emeritus hoogleraar logica en wetenschapsfilosofie aan de Vrije Universiteit Brussel. Naast filosofie en wiskunde, is hij ook gefascineerd door Sherlock Holmes en Lewis Carroll.

Zie verder www.jeanpaulvanbendegem.be

zaterdag 5 december

Kritisch denken over pseudowetenschap

Johan Braeckman

Hoewel de menselijke soort onbetwistbaar intelligent is, valt evenmin te ontkennen dat we vatbaar zijn voor irrationalisme. Ook in de 21e eeuw, ondanks de aantoonbare betrouwbaarheid van de wetenschappelijke methodes, blijven talloos veel mensen geloof hechten aan pseudowetenschap, bijgeloof, complottheorieën en dergelijke meer.

We onderzoeken in interactie met elkaar wat hiervan de oorzaken zijn en leggen de klemtoon op de mentale valkuilen waarin we terechtkomen door de normale werking van onze psychologische vermogens.

We gaan in op de vraag hoe denkfouten ontstaan, waarom ons geheugen ons zo vaak in de steek laat, waarom we verbanden leggen die onbestaande zijn en waarom we vatbaar blijven voor bijgeloof, pseudowetenschappen en andere vormen van onredelijk denken.

Johan Braeckman is hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit Gent. Zijn interesse gaat in het bijzonder uit naar culturele aspecten van de wetenschappen en naar de ethische problemen verbonden aan de geneeskunde en de biologie.

Zie verder www.johanbraeckman.be

zondag 17 januari

Dan MAAK je maar zin!

Paul Wouters

Filosofie is steeds de broedplaats geweest van onze cultuur. Daar werd uit de puinhopen van traditie nieuwe zin ontwikkeld, nieuwe manieren van denken. Over de werkelijkheid, de samenleving, de medemens en jezelf – kortom over alles.

Die manieren van denken, fundamentele denkgereedschappen, laat Paul Wouters de revue passeren. Hij zal daarbij vooral de verbeeldingskracht van het publiek aanspreken, met illustraties uit beeldende kunst en muziek. De denkgereedschappen staan immers niet op zichzelf, ze staan in verbinding met alles waarmee mensen zin geven aan hun leven en hun wereld.

Verwacht op deze zondag dus niet de gebruikelijke museale rondgang langs “de grote denkers”. Ze spelen op de achtergrond hun partij wel mee, maar wat ze in hun tijd precies bedacht hebben staat niet centraal, wel hoé ze dachten. Het aardige is namelijk dat die manieren van denken nog altijd actueel zijn. Ze kunnen helpen om antwoorden te geven op eigen zinvragen nu. De ambitie van Paul is dat u na deze workshop over meer zin beschikt ten aanzien van de weerbarstige vragen die ú bezighouden: the proof of the pudding is in the eating.

Paul Wouters is werkzaam als organisatieadviseur, momenteel programmamanager van Belgisch-Nederlands Grensoverleg, en als docent in een MBA-opleiding. Hij was geruime tijd directeur van de Internationale School voor Wijsbegeerte en publiceerde onder meer Denkgereedschap 2.0.

Zie verder www.paulwouters.be