Antidepressiva meer voorgeschreven onder jonge vrouwen: experts leggen uit wat middelen doen

Volgens Ymkje Anna de Vries, als onderzoeker verbonden aan Accare Kinder- en Jeugdpsychiatrie, bestaan er verschillende soorten antidepressiva, maar zijn de meest voorkomende selectieve serotonineheropnameremmers. ,,Deze middelen zorgen dat er meer serotonine beschikbaar blijft.”

Het resultaat, als het middel werkt: meer balans in de hersenen, een minder zwaar gevoel en minder angsten. ,,We weten niet goed waar dat aan ligt, omdat we dat niet goed kunnen onderzoeken. Wel lijkt het alsof de antidepressiva mensen ontvankelijker maken voor positieve ervaringen”, zegt De Vries. ,,Volgens een andere theorie zou het liggen aan het sneller aanmaken van nieuwe hersencellen.”

De Vries geeft aan het zorgelijk te vinden dat de middelen meer wordt voorgeschreven. ,,Vooral omdat het suggereert dat er meer depressieve mensen zijn.” Nu zou de aanleiding daarvoor kunnen worden gezocht in de coronacrisis, toch heeft Laura De Wit, psychiater en klinisch farmacoloog in het St. Antonius, haar bedenkingen bij het onderzoek. ,,Feitelijk lijkt het te gaan om een toename van 3000 vrouwen tussen de 15 en 25 jaar, op een totaal van ruim 1 miljoen vrouwen. Je kunt je afvragen of dat veel is.”

Hoewel het goed is om te achterhalen waar deze stijging vandaan komt, is de keerzijde volgens De Wit dat de antidepressiva daardoor in een kwaad daglicht komen te staan. Via KenMed, het kennisplatform Medicatie in Psychiatrie, probeert De Wit de fabels die de ronde doen over antidepressiva weg te nemen. ,,Alle medicijnen hebben voor- en nadelen, het is belangrijk die te benoemen en op grond van de juiste informatie een beslissing te nemen.”

Want er bestaan een hoop vooroordelen over antidepressiva. ,,Mensen roepen snel: ‘Je wil toch geen geluk halen uit een potje’, of vinden dat zij zelf voor hun eigen geluk moeten kunnen zorgen.” Dat kan er volgens De Wit voor zorgen dat mensen besluiten een levensreddend medicijn niet te slikken. De Vries: ,,Maar mensen onderschatten hoe erg het is om depressief te zijn. Als je ernstig depressief bent kan het heel goed zijn om antidepressiva te slikken. In sommige gevallen is dat dan echt de beste optie. Zeker als iemand te depressief is om aan de slag te gaan met bijvoorbeeld therapie.”

Daarnaast is het zo dat er naast therapie of een leefstijlinterventie, geen andere medicijnen voorhanden zijn om depressiviteit te bestrijden. Wel goed om te beseffen is dat antidepressiva vaak worden gelinkt aan suïcidaliteit. Daarom is het van belang dat goed wordt gelet op wanneer iemand het middel voor het eerst krijgt voorgeschreven. ,,Als je er voor je vijfentwintigste mee begint, weten we dat dat kan leiden tot meer suïcidale gedachten en daarmee zelfmoordpogingen. Op latere leeftijd zien we dat niet.”

Slik je het medicijn dan heeft dat binnen een paar weken invloed op je stemming. Verder kent elk medicijn bijwerkingen, antidepressiva net zo goed. De eerste paar weken kun je last krijgen van maag-en darmproblemen, misselijkheid en hoofdpijn. ,,Het kan voorkomen dat het het middel alle emoties onderdrukt, waardoor er een afgevlakt gevoel ontstaat, maar daar heeft lang niet iedereen last van”, zegt De Vries. ,,Er zijn wel verschillende doseringen mogelijk, toch merken we dat in de hersenen al vrij snel een maximum wordt bereikt. Een hogere dosering voegt daarom niet per se veel toe. Daar komt bij dat hoge doseringen kunnen zorgen voor meer misselijkheid.”

Ineens stoppen met het middel is niet aan te raden. De richtlijn geeft aan dat je bij een eerste keer depressiviteit na zes maanden kunt kijken of je je goed genoeg voelt om af te bouwen. De Vries: ,,Ben je vaker depressief, dan wordt aangeraden het medicijn in ieder geval één tot twee jaar te slikken.” In de praktijk is het zo dat mensen het medicijn 10 tot 20 jaar innemen, maar volgens De Wit ben je niet verplicht te stoppen. ,,Als je al drie of vier keer een depressie hebt gehad, kan het zo zijn dat de nadelen van het blijven slikken opwegen tegen de voordelen. Depressief zijn is een vreselijk gevoel, en het is een veilig middel om de rest van je leven te slikken.”

Besluit je langzaam af te bouwen om uiteindelijk helemaal te stoppen, is het van belang daar een goed moment voor uit te kiezen. ,,Niet als je midden in een verhuizing zit, je relatie net uit is, of werk je stress geeft”, zegt De Wit. Om zicht te houden op een terugval, kan je huisarts je wijzen op bepaalde signalen. ,,Die zijn voor iedereen anders. Wat wij aanraden is het schrijven van een terugvalpreventieplan, waarin je duidelijk aangeeft waar het voor jou mee begon en waar je op moet letten. Denk aan het niet langer goed kunnen slapen, niet meer kunnen genieten van sporten of weinig eetlust.”